Ung thư tuyến giáp có nguy hiểm không? Cách phát hiện sớm và phòng ngừa như thế nào?
Ung thư tuyến giáp có nguy hiểm không là thắc mắc của rất nhiều người bệnh khi vừa nhận chẩn đoán mắc bệnh lý này. Ung thư tuyến giáp (UTTG) là bệnh lý ung thư phổ biến với tỷ lệ điều trị khỏi bệnh cao và tiên lượng sống tương đối tốt. Có câu nói cho rằng nếu phải chọn mắc ung thư, tôi sẽ chọn ung thư tuyến giáp. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu kỹ hơn về ung thư tuyến giáp, cách phát hiện sớm và phòng ngừa như thế nào?
- DỊCH TỄ UNG THƯ TUYẾN GIÁP
Có bao giờ các bạn thấy băn khoăn và tự hỏi tại sao gần đây những người thân, bạn bè xung quanh mình nhiều người bị mắc ung thư tuyến giáp? Sự thực thì thống kê cho thấy đúng là số lượng người bệnh ung thư tuyến giáp được phát hiện mới đang tăng nhanh. Trước kia, ung thư tuyến giáp có tỷ lệ mắc không cao nhưng những năm gần đây ung thư tuyến giáp đứng trong top 5 loại bệnh ung thư thường gặp nhất ở nữ giới, sau các bệnh ung thư vú, ung thư phổi, ung thư đại trực tràng và ung thư cổ tử cung. Năm 2018 ước tính trên thế giới có khoảng 560.000 người bệnh mới mắc và 41.000 người bệnh chết do căn bệnh này. Đây là bệnh đứng thứ 9 trong số 10 bệnh ung thư thường gặp. Tại Mỹ, tỷ lệ mắc bệnh tăng 6,4%/năm. Tuy nhiên đất nước được coi là có tỷ lệ bệnh ung thư tuyến giáp tăng nhiều nhất chính là Hàn Quốc với số người bệnh tăng 15 lần trong khoảng 20 năm.
Nguyên nhân tăng của bệnh ung thư tuyến giáp có nhiều lý do khách quan như:
- Lượng iốt quá cao hoặc quá thấp;
- Tiếp xúc với tia bức xạ ion hóa, bức xạ điện tử, hoá chất độc hại;
- Sự ô nhiễm môi trường, nước, không khí, lương thực thực phẩm, …
Ngoài ra nguyên nhân tăng số lượng người bệnh ung thư tuyến giáp trong thời gian gần đây là do ngành y tế được trang bị nhiều thiết bị máy móc hiện đại phục vụ chẩn đoán và điều trị. Nguyên nhân nữa là người dân quan tâm tới sức khỏe nhiều hơn, có ý thức đi khám sức khỏe định kỳ và siêu âm tuyến giáp. Số người mắc tăng cao nhưng số người chết vì bệnh này không tăng do bệnh được phát hiện sớm, điều trị kịp thời. Bệnh ung thư tuyến giáp là bệnh có thể điều trị khỏi.
Những đối tượng nguy cơ dễ mắc ung thư tuyến giáp như:
- Nữ giới (dễ mắc hơn nam giới);
- Độ tuổi hay mắc từ 25-65 tuổi. Ung thư tuyến giáp ngày càng trẻ hoá dần;
- Người Châu Á;
- Người thường xuyên tiếp xúc với bất kỳ loại bức xạ, hoá chất;
- Tiền sử gia đình bị ung thư tuyến giáp, bướu cổ hoặc bệnh tuyến giáp khác;
- Nguyên nhân do di truyền, chẳng hạn như ung thư tuyến giáp thể tủy.
- GIẢI PHẪU TUYẾN GIÁP
Tuyến giáp nằm ở vùng cổ trước gồm 2 thuỳ bên nối với nhau bởi eo giáp bắt ngang từ sụn khí quản thứ 2 đến 4, tạo hình như một con bướm trước cổ của chúng ta.
Vai trò của tuyến giáp là sản xuất 03 loại hormone phóng thích vào máu và đồng thời nhận ảnh hưởng điều hoà từ hormone TSH do tuyến yên tiết ra. Hai hormon được gọi là thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), có tác dụng tăng tốc độ trao đổi chất của cơ thể. Loại hormone còn lại là calcitonin giúp kiểm soát lượng canxi trong máu. | Hình 1: Hình ảnh giải phẫu tuyến giáp |
- UNG THƯ TUYẾN GIÁP LÀ GÌ?
Ung thư tuyến giáp (Thyroid cancer) xảy ra là do các tế bào tuyến giáp phát triển một cách bất thường (loạn sản, dị sản tế bào). Trên thực tế ung thư tuyến giáp là bệnh lý ung thư tuyến nội tiết có tiên lượng khá tốt, nếu phát hiện từ giai đoạn đầu thì tỷ lệ chữa khỏi bệnh là rất cao.
- KHI MẮC UNG THƯ TUYẾN GIÁP SẼ XUẤT HIỆN CÁC TRIỆU CHỨNG NÀO?
Ung thư tuyến giáp giai đoạn đầu có thể không gây ra bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào, người bệnh tình cờ phát hiện khi siêu âm khám sức khỏe kiểm tra hoặc khám bệnh khác vô tình thấy. Chỉ khi khối u to lên, có thể nhìn hoặc sờ thấy thì người bệnh đi khám.
Ngoài ra khi khối u to, xâm lấn, có thể bộc lộ các triệu chứng như:
- Khó thở;
- Khó hoặc đau khi nuốt;
- Khàn giọng hoặc thay đổi giọng nói;
- Sụt cân không rõ nguyên nhân;
- Mệt mỏi;
- Sờ thấy hạch vùng cổ.
- các phương pháp CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN GIÁP
5.1. Siêu âm tuyến giáp
Siêu âm tuyến giáp là xét nghiệm đơn giản, rẻ tiền và dễ dàng phát hiện các bệnh lý tuyến giáp. Siêu âm có thể cho biết chính xác các khối u trong tuyến giáp và hạch di căn vùng cổ hay không. Siêu âm đánh giá chính xác vị trí, kích thước và tính chất nhân. Các bác sĩ siêu âm sẽ đánh giá khối u tuyến giáp theo phân loại TIRADS (TIRADS 4 - 5 thì có nguy cơ ung thư cao).
Hình 2: Siêu âm tuyến giáp
5.2. Chọc hút kim nhỏ tuyến giáp
Khi siêu âm bác sĩ phát hiện khối u tuyến giáp có nguy cơ ung thư thì tiếp theo cần làm xét nghiệm tế bào học chọc hút kim nhỏ tuyến giáp.
Xét nghiệm tế bào học chọc hút kim nhỏ tuyến giáp - FNA: Kim được đưa qua da vào tuyến giáp để lấy các tế bào từ khối u. Bác sĩ sẽ kiểm tra các tế bào dưới kính hiển vi để tìm tế bào ung thư. Kết quả được đánh giá theo phân loại của Bethesda 2017.
Đây là phương pháp có giá trị chẩn đoán cao, độ chính xác 90-95%. Kết quả xét nghiệm có thể là lành tính, ác tính hoặc nghi ngờ. Đặc biệt khi tìm thấy tế bào tuyến giác ác tính ở hạch vùng cổ thì chắc chắn là ung thư tuyến giáp di căn hạch. Tỷ lệ âm tính giả dưới 5%.
Hình 3: Chọc hút tuyến giáp bằng kim nhỏ | Hình 4: Chọc hút tuyến giáp bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm |
5.3. Xét nghiệm nồng độ hormon tuyến giáp
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: các chỉ số Tg, TSH, T3, T4.
5.4. Chụp CT và MRI vùng cổ
Đánh giá kỹ hơn mức độ xâm lấn của u tuyến giáp và hạch với các cơ quan xung quanh như phần mềm vùng cổ, khí quản, thực quản.
5.5. Sinh thiết tức thì trong mổ
Bác sĩ sẽ cắt bỏ nhân giáp hoặc một thùy của tuyến giáp trong quá trình phẫu thuật, làm xét nghiệm mô bệnh học ngay trong mổ để có hướng xử trí kịp thời và phù hợp.
- Các phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp
Có nhiều lựa chọn điều trị khác nhau cho ung thư tuyến giáp. Mỗi hình thức điều trị sẽ phụ thuộc vào giai đoạn và loại ung thư tuyến giáp của người bệnh. Ung thư tuyến giáp thể nhú hay gặp nhất với tỷ lệ khoảng 90% và có thể chữa khỏi hoàn toàn.
Các phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp thường bao gồm:
Phẫu thuật cắt một thuỳ tuyến giáp hoặc cắt tuyến giáp hoàn toàn
- Lựa chọn phẫu thuật chỉ cắt một thuỳ tuyến giáp hoặc cắt tuyến giáp hoàn toàn, nạo vét hạch cổ phụ thuộc vào giai đoạn bệnh được đánh giá trước khi quyết định điều trị.
- Phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp có u trong trường hợp giai đoạn sớm, bảo tồn một bên thuỳ tuyến giáp, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho người bệnh. Với những người bệnh có khối u lớn hơn, có di căn hạch cổ thì phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến giáp, nạo vét hạch cổ, sau đó xem xét có thể cần điều trị thêm một liều thuốc phóng xạ Iot 131. Sau khi cắt bỏ tuyến giáp, người bệnh sẽ không còn hormone tuyến giáp nên sẽ được bác sĩ cho uống hormone tuyến giáp để bù cả đời.
Liệu pháp iốt phóng xạ (131I)
- Liệu pháp iốt phóng xạ (131I) đóng một vai trò quan trọng trong việc điều trị và kiểm soát ung thư tuyến giáp. Phương pháp này được phối hợp với phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp để loại bỏ các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật.
- Iốt phóng xạ sẽ được các tế bào ung thư tuyến giáp hấp thu và phát ra tia bức xạ beta tiêu diệt chúng.
Thuốc ức chế Tyrosine Kinase;
- Thuốc ức chế Tyrosine Kinase nhắm vào những con đường tín hiệu tyrosine kinase, bao gồm các gen RET, RAF hoặc RAS protein kinase để giúp kiểm soát sự tiến triển của bệnh. Các thuốc được sử dụng điều trị ung thư tuyến giáp thể biệt hoá di căn và tiến triển là: Sorafenib, Lenvatinib,…
Liệu pháp hormone tuyến giáp;
- Người bệnh sau khi cắt bỏ tuyến giáp hoàn toàn sẽ được bác sỹ kê thuốc hormon tuyến giáp uống bù suốt đời. Ngoài việc bổ sung hormon tuyến giáp cho cơ thể, thuốc hormon tuyến giáp còn có tác dụng ức chế tế bào ung thư tuyến giáp tái phát.
- Ung thư tuyến giáp có nguy hiểm không?
Như vậy, bạn đã biết được các nguyên nhân cũng như một số triệu chứng, các phương pháp điều trị của bệnh lý này. Với câu hỏi ung thư tuyến giáp có nguy hiểm không, đây là một bệnh lý không thật sự quá đáng ngại như những bệnh ung thư khác. Trên thực tế ung thư tuyến giáp là bệnh lý ung thư tuyến nội tiết có tiên lượng khá tốt, nếu phát hiện từ giai đoạn đầu thì tỷ lệ chữa khỏi bệnh là rất cao, nó tiến triển tương đối chậm và có tiên lượng tốt.
Yếu tố quan trọng ở đây là thời gian và giai đoạn người bệnh phát hiện mình mắc phải ung thư tuyến giáp. Cụ thể, nếu phát hiện sớm thì bệnh sẽ không gây nhiều nguy hiểm với tỷ lệ cao có thể điều trị khỏi. Ngược lại, sự nguy hiểm sẽ tăng lên làm cho quá trình điều trị bệnh cũng gặp nhiều khó khăn hơn khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn nặng.
Chính vì điều này, bạn cần phải thường xuyên đi khám sức khoẻ định kỳ và ngay khi nhận thấy cơ thể xuất hiện các dấu hiệu lạ không bình thường người bệnh cần đi thăm khám để được chẩn đoán và kịp thời thực hiện điều trị tích cực, đúng phương pháp. Có như vậy, mới giảm thiểu mức độ nguy hiểm của bệnh xuống thấp nhất có thể và tăng cao hơn khả năng chữa khỏi. Nếu không được điều trị, khối u sẽ phát triển tại chỗ tại vùng và sau đó là di căn xa tới các cơ quan khác trong cơ thể, gây ra các triệu chứng trên lâm sàng như khối lớn vùng cổ, đau tức, khó thở, khó nuốt, cơn ho dai dẳng, đau nhức xương do di căn, …
- Ung thư tuyến giáp sống được bao lâu?
Như đã đề cập thì ung thư tuyến giáp thường có cơ hội chữa khỏi cao hơn so với những loại ung thư khác. Nguyên nhân là vì diễn tiến của ung thư tuyến giáp có phần chậm hơn và nếu người bệnh phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm thì tỷ lệ điều trị thành công là rất cao. Cụ thể:
- Khi người bệnh được chữa trị ở giai đoạn 1 và 2 (Khối u mới chỉ khu trú tại tuyến giáp chưa xâm lấn sang tổ chức khác): gần như 100% người bệnh sống sót sau 5 năm, trên 10 năm là hơn 75%;
- Sang đến giai đoạn 3, khi ung tuyến giáp lớn hơn 4cm và đã lan ra bên ngoài tuyến giáp, có thể tấn công các hạch bạch huyết gần đó thì tỷ lệ người bệnh sống sót sau 5 năm còn 80%;
- Giai đoạn 4 khi ung thư đã di căn sang những cơ quan khác trong cơ thể, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ còn dưới 50% tùy từng người bệnh.
Bên cạnh việc dựa trên các giai đoạn thì còn phải phụ thuộc vào loại ung thư mà người bệnh mắc phải để tiên lượng bệnh. Ung thư tuyến giáp được phân loại thành các dạng như sau:
- Ung thư tuyến giáp thể nhú;
- Ung thư tuyến giáp thể nang;
- Ung thư dạng tủy;
- Ung thư không biệt hóa.
Trong đó loại ung thư không biệt hóa là trường hợp hiếm gặp nhất, tuy nhiên tiên lượng lại xấu nhất và thường chỉ được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn cuối.
Tuỳ vào từng loại ung thư tuyến giáp gặp phải, cũng như thời gian mắc bệnh bao lâu mà tiên lượng ở mỗi người bệnh sẽ khác nhau.
Tỷ lệ sống sót sau 5 năm đối với ung thư tuyến giáp là 97,8%, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị bằng phương pháp hiệu quả.
- Ung thư tuyến giáp làm thế nào để phòng ngừa?
Theo khuyến cáo, để giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp, mọi người nên:
- Hạn chế sống và làm việc ở môi trường có chứa tia bức xạ. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc với môi trường đó thì cần trang bị các dụng cụ bảo hộ cần thiết;
- Duy trì một chế độ dinh dưỡng đảm bảo khoa học:
Tăng cường các loại rau xanh hay hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, chất xơ, …
Tránh tiêu thụ các loại đồ ăn được chế biến sẵn, thức ăn nhanh hoặc các thực phẩm chứa nhiều chất béo.
Tránh các chất kích thích, thuốc lá, rượu bia.
Tăng cường vận động thể thao hoặc duy trì các bài tập luyện thể dục.
Đảm bảo cung cấp đủ lượng i-ốt cho cơ thể qua muối, thực phẩm như cá, sò hay ốc, thực phẩm chức năng bổ sung i-ốt.
- Thực hành thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng một lần hoặc ít nhất mỗi năm một lần để phát hiện sớm các tình trạng bất thường;
- Tốt nhất, những người từ độ tuổi 40 và những người có các yếu tố nguy cơ nên làm tầm soát ung thư tuyến giáp định kỳ;
- Tư vấn di truyền học nếu trong gia đình có người thân ghi nhận mắc ung thư tuyến giáp, đặc biệt là ung thư biểu mô thể tủy của tuyến giáp.
Kết luận
Mong rằng bài viết trên đây đã giúp bạn đọc giải đáp các thắc mắc về ung thư tuyến giáp. Đối với một căn bệnh có sự phát triển tương đối chậm như vậy, bạn cần thiết phải kiểm tra và thực hiện tầm soát ung thư tuyến giáp định kỳ.
Siêu âm là phương tiện chẩn đoán khá hiệu quả ung thư tuyến giáp, vừa đơn giản, chi phí hợp lý và có thể thực hiện được ở nhiều cơ sở y tế trên toàn quốc. Do vậy, mọi người nên kiểm tra sức khỏe, làm siêu âm vùng cổ đều đặn 6 – 12 tháng/lần. Đặc biệt với những người phát hiện nhân tuyến giáp trước đó cần siêu âm định kỳ và chọc tế bào để chẩn đoán kịp thời ung thư tuyến giáp. Tóm lại ung thư tuyến giáp là bệnh lý có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời.