Ung thư vú là căn bệnh trong đó các tế bào ác tính (ung thư) hình thành trong các mô của vú.
Vú được tạo thành từ các thùy và ống dẫn . Mỗi vú có 15 đến 20 phần gọi là thùy, có nhiều phần nhỏ hơn gọi là tiểu thùy . Các tiểu thùy kết thúc bằng hàng chục bóng nhỏ có thể tạo ra sữa. Các thùy, tiểu thùy và bóng được liên kết với nhau bằng các ống mỏng gọi là ống dẫn.
Giải phẫu vú của phụ nữ. Bao gồm Núm vú và quầng vú, các hạch bạch huyết, thùy, tiểu thùy, ống dẫn.
Theo viện Ung thư quốc gia thống kê năm 2022 Việt Nam ung thư vú có tỉ lệ mới mắc cao nhất ,có khoảng trên 24 nghìn ca ung thư vú mới mắc, và trên 10 nghìn người tử vong do ung thư vú.
Các xét nghiệm được sử dụng để sàng lọc các loại ung thư khác nhau khi một người không có triệu chứng. Các nhà khoa học nghiên cứu các xét nghiệm sàng lọc để tìm ra những xét nghiệm có ít tác hại nhất và nhiều lợi ích nhất. Các thử nghiệm sàng lọc ung thư cũng nhằm mục đích cho thấy liệu phát hiện sớm (phát hiện ung thư trước khi nó gây ra các triệu chứng ) có giúp một người sống lâu hơn hay làm giảm nguy cơ tử vong do căn bệnh này hay không. Đối với một số loại ung thư, cơ hội phục hồi sẽ tốt hơn nếu bệnh được phát hiện và điều trị ở giai đoạn đầu .
Chụp nhũ ảnh là xét nghiệm tầm soát ung thư vú phổ biến nhất.
Chụp nhũ ảnh là hình ảnh bên trong vú . Chụp nhũ ảnh có thể tìm thấy những khối u quá nhỏ để cảm nhận. Chụp nhũ ảnh cũng có thể tìm thấy ung thư biểu mô ống dẫn sữa tại chỗ (DCIS). Ở DCIS, các tế bào bất thường lót ống dẫn sữa và ở một số phụ nữ có thể trở thành ung thư xâm lấn .
Có nhiều loại chụp nhũ ảnh khác nhau:
Chụp nhũ ảnh là chụp X-quang tuyến vú.
Chụp nhũ ảnh kỹ thuật số (DM) là hình ảnh vú được chụp bằng máy tính.
Chụp cắt lớp vú kỹ thuật số (DBT) sử dụng tia X để chụp một loạt ảnh vú từ nhiều góc độ khác nhau. Máy tính được sử dụng để tạo ảnh 3 chiều của vú từ các tia X này.
Chụp nhũ ảnh 2 chiều (S2D) sử dụng tia X để chụp ảnh bên trong vú, thường là từ hai góc độ khác nhau. Máy tính hoặc phim X-quang được sử dụng để tạo hình ảnh 2 chiều của vú.
Kỹ thuật chụp cắt lớp vú kỹ thuật số (DBT) đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận vào năm 2018. Một nghiên cứu gần đây cho thấy chụp nhũ ảnh 2 chiều (S2D) kết hợp với DBT đã cải thiện tỷ lệ phát hiện khối u và giảm số lần gọi lại chụp nhũ ảnh, liều bức xạ và tổng chi phí. Nhiều nghiên cứu đang được thực hiện để so sánh các loại sàng lọc ung thư vú khác nhau. Tuy nhiên hiện nay ở VN chụp nhũ ảnh 3D chi phí còn đắt và chưa nhiều nơi thực hiện
Chụp nhũ ảnh ít có khả năng phát hiện khối u vú ở những phụ nữ có mô vú dày đặc . Vì cả khối u và mô vú dày đặc đều có màu trắng trên chụp nhũ ảnh nên có thể khó phát hiện khối u hơn khi có mô vú dày đặc. Phụ nữ trẻ có nhiều khả năng có mô vú dày đặc hơn.
Chụp nhũ ảnh. Vú được ép giữa hai tấm. Tia X được sử dụng để chụp ảnh mô vú.
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng phát hiện (tìm thấy) ung thư vú của chụp nhũ ảnh:
Tuổi và cân nặng của người bệnh.
Kích thước và loại khối u.
Nơi khối u hình thành trong vú.
Mức độ nhạy cảm của mô vú với hormone .
Độ dày của mô vú.
Thời điểm chụp nhũ ảnh trong chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ .
Chất lượng hình ảnh chụp nhũ ảnh.
Kỹ năng đọc phim chụp nhũ ảnh của bác sĩ X-quang.
Khuyến cáo độ tuổi từ 50 – 69 nên được sàng lọc bằng chụp nhũ ảnh vũ hàng năm
Chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể được sử dụng để sàng lọc những phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú cao.
MRI là một thủ thuật sử dụng nam châm, sóng vô tuyến và máy tính để tạo ra một loạt hình ảnh chi tiết về các khu vực bên trong cơ thể. Thủ thuật này cũng được gọi là chụp cộng hưởng từ hạt nhân (NMRI). MRI không sử dụng bất kỳ tia X nào và người phụ nữ không bị tiếp xúc với bức xạ .
O
Chụp MRI vú là một thủ thuật sử dụng sóng vô tuyến, nam châm mạnh và máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết bên trong vú. Thuốc nhuộm tương phản có thể được tiêm vào tĩnh mạch (không hiển thị) để giúp mô vú dễ nhìn hơn trên hình ảnh MRI. Chụp MRI có thể được sử dụng cùng với các xét nghiệm hình ảnh vú khác để phát hiện ung thư vú hoặc các thay đổi bất thường khác ở vú. Chụp MRI cũng có thể được sử dụng để sàng lọc ung thư vú ở một số người có nguy cơ mắc bệnh cao.
MRI có thể được sử dụng như một xét nghiệm sàng lọc cho những phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú cao. Các yếu tố khiến phụ nữ có nguy cơ cao bao gồm:
Chụp MRI có khả năng phát hiện khối u vú không phải ung thư cao hơn chụp nhũ ảnh.
Phụ nữ có mô vú dày được sàng lọc bổ sung (ví dụ như chụp MRI) có tỷ lệ phát hiện ung thư vú cao hơn, nhưng có ít bằng chứng về việc liệu điều này có dẫn đến kết quả sức khỏe tốt hơn hay không.
Việc phụ nữ có nên tầm soát ung thư vú hay không và xét nghiệm tầm soát nào nên sử dụng phụ thuộc vào một số yếu tố nhất định.
Phụ nữ có các yếu tố nguy cơ mắc ung thư vú, chẳng hạn như một số thay đổi ở gen BRCA1 hoặc BRCA2 hoặc một số hội chứng di truyền có thể được sàng lọc ở độ tuổi trẻ hơn và thường xuyên hơn.
Phụ nữ đã xạ trị vùng ngực, đặc biệt là khi còn trẻ, có thể bắt đầu tầm soát ung thư vú định kỳ ở độ tuổi sớm hơn. Lợi ích và rủi ro của chụp nhũ ảnh và chụp MRI đối với những phụ nữ này chưa được nghiên cứu.
Việc tầm soát ung thư vú chưa được chứng minh là có lợi cho những phụ nữ sau:
Phụ nữ lớn tuổi, nếu được chẩn đoán mắc ung thư vú thông qua sàng lọc, thường sẽ tử vong vì những nguyên nhân khác. Chụp nhũ ảnh sàng lọc cho những người từ 66 đến 79 tuổi có thể phát hiện ung thư ở một tỷ lệ rất nhỏ phụ nữ, nhưng hầu hết các loại ung thư này đều có nguy cơ thấp.
Ở những phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú trung bình, việc chụp nhũ ảnh trước 40 tuổi chưa cho thấy bất kỳ lợi ích nào.
Ở những phụ nữ không có khả năng sống lâu và mắc các bệnh lý hoặc tình trạng khác , việc phát hiện và điều trị ung thư vú giai đoạn đầu có thể làm giảm chất lượng cuộc sống của họ mà không giúp họ sống lâu hơn.
Các xét nghiệm sàng lọc khác đã hoặc đang được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng.
Các nghiên cứu đã được thực hiện để tìm hiểu xem các xét nghiệm sàng lọc ung thư vú sau đây có hữu ích trong việc phát hiện ung thư vú hay giúp phụ nữ mắc ung thư vú sống lâu hơn hay không.
Khám vú
Khám vú lâm sàng là việc bác sĩ hoặc chuyên gia y tế khác kiểm tra vú. Bác sĩ sẽ cẩn thận sờ nắn vú và dưới cánh tay để tìm khối u hoặc bất kỳ thứ gì khác có vẻ bất thường. Người ta không biết liệu việc khám vú lâm sàng có làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư vú hay không.
Phụ nữ hoặc nam giới có thể tự kiểm tra vú để kiểm tra xem vú có khối u hoặc thay đổi nào khác không. Nếu bạn cảm thấy bất kỳ khối u nào hoặc nhận thấy bất kỳ thay đổi nào khác ở vú hãy đến cơ sở gặp bác sĩ chuyên khoa để được khám và chẩn đoán chính xác.
Lấy mẫu mô
Lấy mẫu mô vú là lấy tế bào từ mô vú để kiểm tra dưới kính hiển vi . Lấy mẫu mô vú như một xét nghiệm sàng lọc chưa được chứng minh là làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư vú.